Het project kadert in de ontwikkeling van de Hertogensite tussen de Brusselsestraat, Kapucijnenvoer en Minderbroedersstraat in Leuven.  Net buiten de oude stadsomwalling, aan de rand van het historische centrum van Leuven, wordt een voormalige ziekenhuis- en universitaire site omgevormd tot een nieuw stadskwartier. Waar de omvangrijke site vroeger een gesloten bouwblok vormde dat was afgesloten voor het publiek, wordt nu ingezet op het versterken van het fijnmazig stedelijk weefsel.

Een overwelfde Dijle-arm die de site centraal van noord naar zuid doorkruist wordt opengelegd en opgewaardeerd door middel van een aangrenzende as voor zacht verkeer en een parkomgeving. Het aanwezig erfgoed op de site wordt gevalideerd en aangevuld met nieuwe bebouwing, waarbij oost-westverbindingen in de vorm van stegen, woonerven en pleinen de site connecteren met de historische stadskern.

Het beschermde Pathologisch Instituut aan de Minderbroedersstraat krijgt een herbestemming als universiteitsmuseum en vormt het ankerpunt voor de ontwikkeling van een bouwblok rond een collectief hof, de wooncluster Pathologie. dmvA+ ontwikkelt hierbinnen enerzijds een gebouw met 20 sociale woningen, gerealiseerd volgens de CBO-procedure, en aansluitend vijf private stadswoningen.

Door zijn ligging vervolledigt het gebouw met sociale woningen het gevelbeeld van beschermd stadsgezicht Minderbroedersstraat en vormt het ook ineens één van de hoekstenen van een nieuw bouwblok. Als een L-vormige figuur vervolgt het met zijn lange been de Minderbroedersstraat, maar het korte been plooit zich om zodat een noord-zuid doorsteek wordt gemaakt naar het binnengebied van het grotere omvattende bouwblok van de Hertogensite.

De aansluiting op het Pathologisch instituut bepaalt de dwarssnede en bijgevolg het gevelbeeld van het gebouw. De aansluiting op het burgerhuis wordt bepaald door de realisatie van tussenliggende steeg de Hertogensite die leidt naar het dieper gelegen woonerf. Deze smalle steeg krijgt een hoekaccent in het nieuwe gebouw door langs de steeg het volume af te schuinen tot de noklijn.

Zo krijgt ook het waardevolle burgerhuis aan de andere zijde van de steeg een prominentere plaats in het straatbeeld waarbij de oorspronkelijke vrijstaande gevel in ere wordt hersteld. Er ontstaat door het hoekaccent een micro buurtpleintje dat de Minderbroedersstraat meer openheid geeft en leefbaarder maakt.

Binnen de stedenbouwkundige verplichting om te werken met hellend dak wordt een systeem van dakkapellen toegepast dat het mogelijk maakt leefruimten met terrassen te voorzien op de dakverdieping. Dit leidt tot specifieke woontypologieën met 3 slaapkamers die profiteren van een doorzon leefruimte van terras tot buitengalerij. De dakzone naast de liftkoker heeft een centrale ligging die zich ertoe leent om het stooklokaal en kuisberging in onder te brengen.

Het perceel is gelegen in een groot en langgerekt bouwblok waarbij het bouwkavel zodanig diep is dat het aan twee straten grenst: de Thaborstraat en de Tichelrij. De kavel stond voordien volledig vol met parkeerplaatsen en garageboxen. De gebouwen aan de straatzijde hadden geen historische waarde. Typerend voor het perceel zijn de hoge scheimuren, die te verklaren zijn door het verleden van de site. Vermoedelijk bevonden zich hier vroeger de werkplaatsen van een bouwbedrijf. Daarnaast grenst het perceel aan een school, wat een belangrijke rol speelde in de latere ontwikkeling van het project.

Gezien de prachtige ligging aan de Dijle was de vraag van de ontwikkelaar om appartementen te creëren die een connectie hebben met het nabijgelegen water. Daarnaast vroeg Stad Mechelen om de  parkeercapaciteit te behouden voor zowel de toekomstige bewoners als de buurt. Daarom voorzag dmvA twee verdiepingen ondergronds, zodat er voldoende parkeerplaatsen behouden bleven en tegelijk ruimte vrijkwam om bovengronds een kwalitatief woonproject te realiseren.

Bovendien werd dit project een voorbeeld van duurzame ontwikkeling dankzij een bijzondere samenwerking met de naastgelegen school. De perceelgrens werd hertekend: de school kreeg er een stuk extra speelplaats bij boven de ondergrondse parking, terwijl zij aan de zijde van de Thaborstraat een deel perceel afstond. Hierdoor kreeg het project extra gevelbreedte in het straatbeeld. Deze wisselwerking toont hoe een langetermijnvisie en samenwerking tussen verschillende partijen kunnen leiden tot een duurzame en evenwichtige stadsontwikkeling.

Residentie Waterkant bestaat uit drie bouwvolumes met 35 woonunits en een ondergrondse parking. In plaats van één grote blok te ontwerpen, werd gestreefd naar luchtigheid in het project. Zo kregen de gebouwen verschillende hoogtes en werd het binnengebied opengewerkt. Door de volumes te laten inspelen op de scheimuren ontstaan interessante buitenruimtes. Bovendien zorgen insijdingen en uitkragingen voor een sterke plasticiteit in de volumes, waardoor de schaal wordt verkleind en het geheel beter aansluit bij de menselijke maat. De gebouwen worden gelinkt met twee waterpatio’s die in combinatie met de nabijgelegen Dijle het concept ‘wonen bij & rond het water’ verwezenlijken.

De site is doorwaadbaar door het toevoegen van stegen die enerzijds zorgen voor circulatie en anderzijds zichtassen creëren vanuit de straat naar binnen en omgekeerd. Op die manier kunnen niet alleen de bewoners, maar ook de mensen uit de stad hier vlot doorsteken, waardoor het project verweven raakt met zijn stedelijke context. De gevels zijn opgebouwd in baksteen, een bewuste verwijzing naar de historische betekenis van de plek, gecombineerd met een fijnmazige witte aluminiumstructuur als dubbele huid. Deze filtert het licht, biedt zonbescherming en werkt samen met de waterpatio’s als klimaatregelaar tegen oververhitting.

De residentie voorziet een variatie aan wonen met appartementen van verschillende oppervlaktes, waardoor het voor iedereen fijn wonen is bij het water op wandelafstand van het stadscentrum.

Residentie Waterkant is een sterk voorbeeld van duurzame stadsontwikkeling. Het project zet in op stedelijke verdichting door op een compacte en efficiënte manier kwalitatieve woonruimte te creëren in het hart van Mechelen. Dankzij de nauwe samenwerking tussen de stad, de school en de ontwikkelaar ontstond een geïntegreerde oplossing die verder kijkt dan het eigen perceel. De waterpatio’s, in combinatie met duurzame technieken zoals een warmtepomp en doordachte zonwering, dragen bij aan een comfortabel en energie-efficiënt binnenklimaat. Daarnaast bevorderen de stegen de doorwaadbaarheid en sociale duurzaamheid van de site door ontmoetingen en interacties mogelijk te maken.

Het project bevindt zich in Sint-Jans-Molenbeek, een levendige Brusselse gemeente met een uitgesproken multicultureel karakter. Te midden van deze context staat de bestaande school, Ecole 13, een schoolvoorbeeld van een eind 19de-eeuws gebouw met een karakteristieke binnenstraat. De Franstalige basisschool heeft een prominente plaats in het straatbeeld door de ligging tegenover de brede Daringlaan, die uitkomt op het voetbalstadium. Deze zichtas verstrekt de aanwezigheid van de school in de buurt. Het perceel van de school verbindt twee straten met elkaar en is gelegen in een atypisch bouwblok.

Het project bevindt zich net buiten de ring van Mechelen, langs de drukke Battelsesteenweg. Deze steenweg vormt een belangrijke toegangsweg tot de stad en wordt gekenmerkt door een mix van woningen, handelszaken en publieke voorzieningen. Te midden van deze levendige stedelijke context bevindt zich ’t Atelier, een sociale werkplaats te Mechelen waar mensen worden tewerkgesteld die op de reguliere arbeidsmarkt niet gemakkelijk aan een job geraken.

Het bestaat uit een fiets- en houtatelier en is gelegen op een site waar onder andere het OCMW en het Regionaal Open Jeugdcentrum Mechelen zetelen. Aangezien het fietsatelier uit zijn voegen barstte, kocht men een huis aanliggend aan de publieke ingang van de site. De bestaande woning en de achterliggende werkruimte vormen samen een L-vormig perceel dat begrensd wordt door verschillende achtertuinen, het houtatelier en de achterzijde van het ontmoetingscentrum Olivetenhof.

Het nieuwe gebouw is de eerste stap binnen de ontwikkeling van een sociaal netwerk in een gebied dat vlakbij één van de armste wijken van Vlaanderen ligt. Het is een extra stimulans voor de overheid om verder te investeren in de buurt na alle inspanningen van de vzw. De site ligt dichtbij het keerdok dat in de toekomst met een 300-tal woningen zal worden uitgebreid en heeft dus veel potentieel. Participatie was een van de grootste hoekstenen binnen dit sociaal-geëngageerd project. 20 jaar geleden was dmvA een van de eersten die in ‘t Atelier geloofde en integreerde reeds verschillende schrijnwerkprojecten van ‘t Atelier in hun projecten. Dit zorgde voor een vertrouwensband tussen de architect en de bouwheer, wat al enkele samenwerkingen opleverde zoals het ontwerp en uitvoering van promostands.

Het Hof van Busleyden is een statig stadspaleis uit de 16de eeuw en een van de belangrijkste erfgoedlocaties van Mechelen. Samen met het paleis van Margaretha van Oostenrijk, het Schepenhuis en andere stadspaleizen vormt het een tastbare herinnering aan het Bourgondische verleden van de stad. Mechelen was toen een centrum van macht, religie en humanisme. Vandaag maakt het gebouw deel uit van de culturele driehoek van Mechelen. Sinds 1938 doet het Hof dienst als stadsmuseum. Het gebouw, dat als monument werd beschermd, ligt in een zone met een hoge concentratie aan historische panden ten noorden van de Grote Markt, en weerspiegelt zo het rijke cultuurhistorische weefsel van de stad.

In 1999 werd een architectuurwedstrijd uitgeschreven voor de uitbreiding, modernisering en restauratie van het stadsmuseum. De complexiteit hieromtrent behelsde, behalve het architecturale, ook het juist omspringen met het technische complex gegeven rond de museale technieken, klasse A. Het winnende ontwerp, van Hans Le Compte in samenwerking met dmvA, wist de jury te overtuigen door het bestaande historisch erfgoed niet aan te passen maar op een onzichtbare manier het museum uit te breiden. De uitvoering van het project startte in 2010 en verloopt gefaseerd tot in 2026.

Deze gefaseerde aanpak liet toe om tijdens de eerste fase de focus te leggen op de stedelijke doorwaadbaarheid en de structurele en technische uitbreiding van het museum, waarbij de nieuwe ondergrondse museumzalen werden gerealiseerd. In een tweede fase werd het hoofdgebouw gerenoveerd en geoptimaliseerd voor hedendaags gebruik, met nieuwe functies zoals een bar, boekenwinkel, terrassen en een circulatieblok dat de toegankelijkheid van het museum versterkt. Tijdens de derde fase werd de volledige museale inrichting uitgevoerd. In de laatste fase werd het Schipken, het hoekgebouw en een oude orgelschool, nog gerenoveerd en toegevoegd aan het museum.

Het museumparcours mondt uit in de zolderruimte, waar het topstukken van het erfgoed, de “Hofkes”, wordt tentoongesteld. Hiervoor werden speciaal ontworpen vitrines ontwikkeld die alle trillingen en omgevingsinvloeden uitschakelen om dit fragiele erfgoed optimaal te bewaren.

Naast de vaste scenografie in het paleis bevindt zich in de nieuwe ondergrondse museumzaal ruimte voor tijdelijke tentoonstellingen, waardoor het Hof van Busleyden flexibel kan inspelen op actuele thema’s en nieuwe samenwerkingen. Zo wordt het museum een plek waar verleden, heden en toekomst elkaar ontmoeten.

Het project TP bevindt zich in de volkse buurt van Mechelen, in het stadscentrum. Mechelen was vroeger een belangrijk religieus centrum, waardoor er vandaag nog steeds acht kerken binnen de stad aanwezig zijn. Het huisje ligt pal naast één van die kerken, een imposant gebouw dat door zijn schaal en massiviteit het pand letterlijk in de schaduw duwt. In combinatie met de ongunstige oriëntatie van het perceel maakte dit de opgave complex. Bij het ontwerp kon de kerk uiteraard niet verwijderd worden, waardoor dmvA ervoor koos om ze niet als hinderlijk element te beschouwen, maar juist als een stedelijk decor en aanvulling van het gebouw.

Een groene plek achter het huis was dus wegens lichtgebrek niet vanzelfsprekend. dmvA besloot daarom de achterbouw weg te halen, behalve een stalen ligger. De balk inspireerde hen om enkele liggers toe te voegen en daarop de serre te plaatsen. Door de serre letterlijk te laten zweven, creëerde dmvA een oplossing voor het lichtgebrek en zorgde op die manier dat de patio luchtig blijft. Als bijgevolg van het opentrekken van de kavel, ontstond er een mooi uitzicht vanuit de serre en de eerste verdieping, met de kerk als stedelijk decor.

Waar vroeger de garagepoort en de toegangspoort waren, maakte dmvA alles open tot aan de patio. Het is een overdekte buitenruimte onder het huis geworden, waar de auto kan geparkeerd worden. De ruimte is afgesloten door een poort met stalen lamellen geplaatst onder een hoek van 45 graden. Zo’n poort schenkt genoeg privacy, maar geeft toch een open, lichte indruk. Vroeger was het donker hoekje bij de poort een probleemplek in de straat, maar door de ingreep van dmvA is het een frisse hoek geworden die de straat doet heropleven.

Aangezien er door de oriëntatie minder licht binnenkomt op de gelijkvloers van het pand, plaatste dmvA de slaapkamer beneden en de woonkamer boven. Naast de patio bevindt zich een kleine leefruimte die later ook als slaapkamer kan gebruikt worden. Door het weghalen van alle binnenmuren en het creëren van open ruimtes, lijkt de woning ondanks haar kleine woonoppervlakte (80m²) groter dan ze is. Zo werd de trap telkens aan de zijkant van het pand gezet, opdat de ruimtes niet doorbroken worden. Op de tweede verdieping was er recentelijk een stukje aangebouwd. dmvA haalde dat hoekje er weer af, bracht het pand terug naar zijn oorspronkelijke vorm en bouwde daar een dakterras. De gevels van het huis zijn wit gekaleid, waardoor de littekens er blijven doorkomen en zo de geschiedenis niet helemaal wordt verdoezeld.

In Mechelen, binnen het stadscentrum, ontwierp dmvA een nieuwbouw met zes appartementen. Het project is een antwoord op de stedenbouwkundige context van de Sint-Katelijnestraat die gekarakteriseerd wordt door huizen uit de 19de eeuw, smalle kavels en de kleinschalige structuur van de stad. ‘In de stad’ is een duurzaam, tijdloos en kleinschalig inbreidingsproject dat zich subtiel nestelt in het historische stadsweefsel met de geschiedenis als leidraad voor het concept.

De vliet die de achterkant van het grillige perceel begrenst heeft de footprint van het project bepaald. Het nieuwe volume neemt namelijk de vorm aan van de diepe bebouwing die ooit langs de vliet lag en zo is het historische weefsel hersteld.

Het gebouw is een ingetogen interpretatie van de twee historische huizen met trapgevels aan de overkant van de straat en is ingedeeld in zes verschillende woonunits wat de individualiteit van het wonen mogelijk maakt.

Wat dit een duurzaam project maakt is dat de nieuwbouw zo compact mogelijk werd ontworpen en er werd ingezet op tijdloze architectuur waarbij het welzijn van de bewoners voorop werd gezet. De 6 BEN-appartementen zijn zo ontworpen dat het aangenaam wonen is in het midden van de stad door middel van het behoud van privacy, kwalitatieve buitenruimtes, dubbelhoge (buiten)ruimtes en weidse uitzichten.

Verder nog, het gebruik van een wit dak. In tegenstelling tot klassieke zwarte daken, reflecteert het witte dak het zonlicht in plaats van het te absorberen. Dit beperkt de opwarming van het gebouw, wat zeker in een stedelijke context zoals Mechelen  waar het urban heat island effect steeds voelbaarder wordt bijdraagt aan het thermisch comfort van de bewoners en de energie-efficiëntie van het gebouw.

Een verticale school

School Balder is gelegen in Sint-Gillis, Brussel, vlakbij het Zuidstation. Het project betreft een Nederlandstalige lagere school en een kinderdagverblijf in een dichtbebouwde stedelijke context waar hoofdzakelijk Frans wordt gesproken. De dichtbevolkte wijk wordt gekenmerkt door een grote culturele diversiteit maar ook door armoede en beperkte open ruimte. Het stratenpatroon bestaat uit compacte bouwblokken.

Om het uitgebreide programma op het beperkte perceel te organiseren werden de functies logisch op elkaar gestapeld. Hierdoor kon er ook maximaal ingezet worden op het creëren van buitenruimte. Zowel op het gelijkvloers als op het dak werd een speelplaats voorzien.

De gelijkvloers werkt als transitruimte waar 4 circulatiestromen worden gesplitst. Vanuit dit knooppunt vertrekken de verschillende programmaonderdelen: Het kinderdagverblijf op niveau –1, de polyvalente ruimte op niveau +1 en de klassen op niveau +2, +3.

De polyvalentezaal kan opgesplitst worden naar een refter en turnzaal tijdens de schooluren en in de avond gebruikt worden als veelzijdige ruimte voor de buurt.

Kunstencentrum nOna is een plek waar kunst en verhalen samenkomen. Het centrum geeft ruimte aan kunstenaars die iets willen vertellen, die met hun werk onze verbeelding prikkelen en ons anders naar de wereld laten kijken. In nOna vind je muziek, theater, dans en beeldende kunst die raakt, verrast en aan het denken zet.

Eind jaren ’90 botste die artistieke groei op haar grenzen. De charmante Art-Deco theaterzaal in de Begijnenstraat, waar het allemaal begon, bleek te weinig flexibel voor repetities en nieuwe artistieke vormen. Artiesten hadden nood aan ruimte om te oefenen, te experimenteren en te groeien. In samenwerking met Stad Mechelen besloot nOna daarom de oude, leegstaande drukkerij naast de zaal aan te kopen en om te vormen tot een tijdelijke werkplek. Zo ontstond in 1999 nOva: drie oefenzalen voor artiesten in nood, waar de verbeelding opnieuw alle vrijheid kreeg.

Wat begon als een praktische oplossing groeide uit tot een duurzaam verhaal. In 2016 startte de effectieve renovatie en uitbreiding van nOna, waarmee het kunstencentrum opnieuw ademruimte kreeg. Dit project paste naadloos binnen het stedenbouwkundig beleid van Mechelen om de Begijnenstraat te versterken als cultuur-as tussen de Grote Markt en de Lamot-site.

Aan de straatzijde werd een nieuwe invulbouw gerealiseerd die een gezicht geeft aan nOna en een poort is naar het achterliggende binnengebied. Het gebouw verbindt de nieuwe site met de oude speelzaal en is opvallend gepositioneerd boven een bestaande steeg, waardoor de historische doorgang behouden blijft en onderdeel wordt van het nieuwe ontwerp. Door de glazen gevelarchitectuur gaat het kunstencentrum de interactie aan met de stad. LED lichtkranten geven de programmatie op de gevel weer, animeren het straatbeeld en nodigen zo voorbijgangers uit.

Gedurende het 20-jarige bouwproces werd er op alle niveaus participatie aangegaan. dmvA fungeerde hierbij als katalysator, wat leidde tot duurzame samenwerkingen en een groter sociaal draagvlak. Door duurzame samenwerkingen aan te gaan met de buren, de stad, aannemers, het uitvoerende personeel, vzws en ambachtscholen. De samenwerking met technische scholen te Mechelen zorgede voor een leerproject rond kaleien. Met vzw Onbetaalbaar werd een project gerealiseerd dat nOna een eigenheid geeft en zich ankert op zijn plek. Verschillende sessies met de buren resulteerden in een aangenaam werfgebeuren en vrijwilligershulp. Vzw Onbetaalbaar realiseerde samen met de architect een tijdopname van aanbesteding tot uitvoering. Hierbij werden alle partners in het licht gezet aan de hand van QR-codes die herinneringen aan het proces vertellen. Tevens maakte fotografe Kaat Pype tijdens de werken beelden die ook werden tentoongesteld. Tussen Onbetaalbaar en dmvA werd ook een sociaal tewerkstellingsproject opgestart dat resulteerde in unieke deurtrekkers.

Op vlak van duurzaamheid werd bij nOna op verschillende niveaus ingezet. Het kunstencentrum is het eerste gebouw in de Benelux dat werd opgetrokken in ‘groen’ (of circulair) beton, en oude printplaten van de vroegere drukkerij werden hergebruikt als afwerking van de sanitaire wanden. Ook de stedelijke morfologie werd hergebruikt: het ontwerp sluit aan bij het bestaande netwerk van stegen en binnenruimtes. Het project draagt bij aan stedelijke duurzaamheid, door in te zetten op verdichting binnen een bestaand stadsblok, en aan sociale duurzaamheid, door een toegankelijke plek te creëren waar kunstenaars en publiek samenkomen. Daarnaast werd er rekening gehouden met economische duurzaamheid, door een flexibele structuur te ontwerpen die de tand des tijds kan doorstaan, en met materiaalduurzaamheid, bijvoorbeeld door deurknoppen te vervaardigen uit gerecycled aluminium. Zo combineert nOna circulair bouwen met een toekomstgerichte visie op stedelijke en sociale context.

Elzenhof is gelegen in Elsene, een Brusselse gemeente net ten zuiden van het stadscentrum. Het gemeenschapscentrum maakt deel uit van de Vlaamse Gemeenschapscommissie en fungeert als draaischijf voor de Vlaamse gemeenschap in Brussel. Het is een ontmoetingsplaats waar je terechtkan voor workshops, een cafetaria, bijeenkomsten, kleine theatergezelschappen, muziek en meer. Ook Kind & Gezin heeft er een afdeling.

Het programma van eisen bestond uit de reorganisatie van de inkomzone, de omvorming van de zolder tot multifunctionele oefenzaal of kunstenwerkplaats, een groot dakterras aan de cafetaria en het connecteren van het centrum met de tuin via een brede ondergrondse trap. De donkere kelder is omgevormd tot een lichtrijke multifunctionele plek die bijvoorbeeld als crèche kan dienen maar evengoed als podium & de trap als tribune. De interventies zijn subtiel maar hebben een grote impact op de werking van het gemeenschapscentrum.